Herb Miasta Bełchatowa
Jednym z symboli naszego miasta jest herb, który został przyjęty 28 kwietnia 1997 r. Uchwałą Rady Miejskiej Bełchatowa nr 58/V/97. Herb przedstawia w błękitnym polu na zielonym wzgórzu drzewo o złotych liściach, czerwonych owocach i czarnym pniu, wokół którego opleciony jest czerwony wąż. Pod drzewem z prawej strony postać Adama, a z lewej postać długowłosej Ewy. Oboje z włosami złotymi i takimi samymi liśćmi figowymi. Adam i Ewa stoją skierowani nieco ku sobie, patrząc na siebie. Ewa trzyma w ugiętej ku górze ręce czerwone jabłko. Wąż z wysuniętym językiem patrzy w oczy Ewy. Herb Bełchatowa przedstawia scenę z biblijnej Księgi Rodzaju.
Krótka historia bełchatowskiego herbu
Heraldycy, historycy i badacze historii Bełchatowa od lat szukali odpowiedzi na zasadnicze pytanie: jaka była geneza herbu naszego miasta? Dawniej sądzono, że został on zaprojektowany w 1847, gdzie trafił do Albumu Heroldii Królestwa Polskiego. Znany jest jednak odcisk pieczęci miejskiej z takim motywem, pochodzący z wcześniejszego okresu, z XVIII wieku, a odciśnięty na dokumencie z 1798. W tzw. Księgach Sigillat, stanowiących jedną z kilku serii Ksiąg Metryki Koronnej, znalazł się zapis o wydaniu w 1737 r. opieczętowanego dokumentu zezwalającego na organizowanie jarmarków w Bełchatowie. Wiadomo zatem, że w XVIII w. władze naszego miasta miały przynajmniej jeden tłok pieczętny. Użycie pieczęci miejskiej przez władze samorządowe Bełchatowa w 1798 r. potwierdzili natomiast archiwiści z Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie.
W przeszłości powstanie pieczęci miejskiej było ściśle związane z narodzinami samorządu miejskiego oraz utworzeniem kancelarii, w której spisywano dokumenty i uwierzytelniano je odciskami pieczęci. Należy nadmienić, że władze miast w Polsce przedrozbiorowej posługiwały się pieczęciami zawsze za zgodą ich właścicieli. Bardzo prawdopodobna wydaje się zatem hipoteza, że symbol miejski wybrał ówczesny posesor Bełchatowa Franciszek Rychłowski. Kontynuował on rozpoczęte przez swojego ojca – Stanisława – prace nad wzniesieniem murowanego kościoła klasztornego, sfinansował również budowę wieży kościelnej w 1743 r. Konsekwentnie dążył do przekształcenia Bełchatowa w dobrze rozwiniętą, i co nie mniej istotne, estetyczną miejscowość. Naturalnym dopełnieniem kolejnych podejmowanych w tym celu inwestycji, było nadanie praw miejskich i wyposażenie mieszczan w instrument sprawowania władzy, czyli pieczęć.
I tu wracamy do motywu ikonograficznego, jaki na owej pieczęci się znalazł. Jego wymowa i symboliczne przesłanie mogą być wskazówką co do osoby pomysłodawcy. Wiadomo, że Franciszek Rychłowski wywodził się z niezwykle pobożnej rodziny i znany był z głębokiej religijności.
W rozważaniach na temat genezy bełchatowskiego herbu nie można także pominąć hipotezy wypracowanej w 1996 roku przez specjalistów Centrum Heraldyki Polskiej. Zwrócili oni uwagę na fakt, że biblijny motyw Adam i Ewy znany jest wyznawcom religii mojżeszowej, katolikom oraz protestantom. Mógł więc on być elementem jednoczącym zróżnicowaną etnicznie oraz wyznaniowo społeczność XIX-wiecznego Bełchatowa.
Pewne jest jedno – w „Albumie Heroldii Królestwa Polskiego” (1849 r.) – znaleźć można rysunek bełchatowskiego herbu. Godło przedstawia wyobrażenia Adama i Ewy, jabłoni oraz węża owiniętego wokół pnia drzewa. Wszystkie herby w albumie ujęte zostały w tzw. tarcze herbowe francuskie nowożytne. Pracownicy Heroldii Królestwa uznali, że pole tarczy Bełchatowa należy zabarwić na kolor niebieski, zaś drzewo, murawę i węża narysowano z wykorzystaniem zielonej farby, a jabłka – złotej. Ciała Adama i Ewy były koloru naturalnego. Ewa umieszczona została po lewej stronie heraldycznej jabłoni, Adam natomiast po prawej. Układ ten świadczy o tym, że projektujący herb wiernie odtworzyli motyw z XVIII-wiecznej pieczęci.
Zielona barwa węża łamała zasady heraldyki, gdyż nie powinna sąsiadować z błękitem tła. Gdy pod koniec XX w. zmieniano barwy herbu miasta zgodnie z propozycjami specjalistów, zdecydowano się na niebieską barwę tła oraz na czerwonego węża, co odpowiadało prawidłom sztuki heraldycznej. Herb i barwy zostały przyjęte 28 kwietnia 1997 r. Uchwałą Rady Miejskiej Bełchatowa nr 58/V/97.
Barwy Miasta Bełchatowa
Uchwała Nr 58/V/97 Rady Miejskiej w Bełchatowie z dnia 28 kwietnia 1997 r. w sprawie Herbu Miasta Bełchatowa ustanowiła także barwy Bełchatowa, którymi są trzy równoległe pasy o jednakowej szerokości w układzie poziomym: niebieski, żółty oraz zielony.
Barwy miasta (w przeciwieństwie do herbu) nie zostały opisane w systemie określenia kolorów. Przyjmujemy, że chodzi o te same barwy, które zawiera opis herbu i że flagą Bełchatowa jest płat tkaniny, zawierający barwy miasta w układzie przewidzianym przez wzmiankowaną wyżej uchwałę.
Hejnał Miasta Bełchatowa
Miasto Bełchatów posiada swój własny sygnał muzyczny. Warto o tym przypominać, ponieważ kompozycja nie jest niestety powszechnie znana. Hejnał Miasta Bełchatowa został przyjęty uchwałą Rady Miejskiej w Bełchatowie nr 78/VII/97 z dnia 19 czerwca 1997 r. Załącznik nr 1 do uchwały zawiera tekst muzyczny hejnału miejskiego, skomponowanego przez Sławomira Bartkiewicza. Poniżej zaś zamieszczamy fragment jego nutowego zapisu.
Sztandar Miasta Bełchatowa
Sztandar Miasta Bełchatowa jest zaszczytnym weksylium, istniejącym w jednym egzemplarzu, eksponowanym i wykorzystywanym z zachowaniem należytej powagi tylko podczas wyjątkowych okazji, w szczególności podczas uroczystości, świąt lub rocznic o randze lokalnej i państwowej. Sztandar jest również umieszczany w Sali Herbowej Urzędu Miasta Bełchatowa podczas Sesji Rady Miejskiej w Bełchatowie, wskazując na ideę bezinteresownej, szlachetnej służby, podejmowanej na rzecz szeroko pojętej pomyślności lokalnej wspólnoty oraz w imię pomyślności całego narodu.
Formę i szczegóły graficzne określone zostały w załączniku nr 1 uchwały Nr LVIII/442/10 Rady Miejskiej w Bełchatowie z 9 listopada 2010 roku w sprawie Sztandaru Miasta Bełchatowa. Jej treść dostępna jest w Dzienniku Urzędowym Województwa Łódzkiego, tj. TUTAJ.
Kilka słów o sztandarze Miasta Bełchatowa
Sztandar Miasta Bełchatowa składa się z płata, głowicy, drzewca i szarfy. Płatem sztandaru jest tkanina w kształcie kwadratu o boku długości 100 cm, koloru czerwonego po stronie lewej i koloru białego po stronie prawej. Płat umocowany jest do drzewca za pomocą metalowych uchwytów. Boki płata, z wyjątkiem boku przytwierdzonego do drzewca, są obszyte złotą frędzlą o szerokości 5 cm.
Na stronie lewej płata, o barwie czerwonej, centralnie umieszczony jest wizerunek Orła Białego o wysokości 50 cm, zgodny z urzędowym wzorem godła Rzeczypospolitej Polskiej. Orzeł wykonany jest haftem wypukłym w kolorze białym, natomiast korona, dziób i szpony w kolorze złotym. W otoku Orła Państwowego znajdują się cztery złote ornamenty, rozmieszczone symetrycznie, utworzone za pomocą stylizowanych liści laurowych.
Na stronie odwrotnej płata sztandaru, o barwie białej, w części centralnej umieszczony jest Herb Miasta Bełchatowa o wysokości 45 cm (wizerunek Herbu zgodny z uchwałą nr 58/V/97 Rady Miejskiej w Bełchatowie z dnia 28 kwietnia 1997 r.). W otoku Herbu znajduje się majuskułowy napis o treści „MIASTO BEŁCHATÓW”. Litery w kolorze niebieskim mają wysokość 8 cm i są zgodne z czcionką Pelatino Linotype. W narożnikach płata rozmieszczone są cztery daty wykonane w kolorze złotym: w górnych narożnikach, licząc od lewej strony, daty: 1737 r. i 1925 r., w narożnikach dolnych: 1990 r. i 2010 r. (rozmiar cyfr – 7 cm).
Głowica jest przymocowana do górnej części drzewca za pomocą gwintu. Wykonana z metalu w kolorze złotym, ma kształt grota o wysokości 16 cm, utworzonego z dwóch metalowych prętów. Wewnątrz grota znajduje się przestrzenne wyobrażenie owocu jabłoni. Grot osadzony jest na spłaszczonej kuli (rozmiar grota łącznie z kulą – 20 cm).
Drzewiec sztandaru, o przekroju okrągłym, długości 250 cm i średnicy 4 cm, wykonany jest z drewna w barwie naturalnej. Drzewiec jest dwudzielny, skręcany na gwint, łączony na wysokości dolnego brzegu płata sztandaru metalową tuleją w kolorze złotym. Na górnym końcu drzewca jest osadzona głowica, od dołu drzewiec zakończony jest okuciem z metalu w kolorze złotym. Na drzewcu mogą być umieszczone gwoździe pamiątkowe w postaci metalowych tarcz herbowych, wykonanych z metalu o barwie złotej, na których widnieją grawerowane napisy. Szarfa w barwach Miasta Bełchatowa ma szerokość 6 cm. Zawiązana w kokardę umieszczona jest na tulei głowicy po stronie głównej płata sztandaru. Jej oba końce dochodzą do dolnego brzegu płata i są zakończone frędzlą barwy złotej, taką jak płat sztandaru.
Polecamy również lekturę artykułu „Symbole państwowe i samorządowe”, w którym można m.in. znaleźć zasady ich używania. Tekst znajduje się na miejskiej stronie w zakładce „Symbole państwowe i samorządowe”, tj. TUTAJ.
